ਜਲੂਣ

ਪੈਥੋਲੋਜੀ ਡਿਕਸ਼ਨਰੀ ਟੀਮ
ਮਾਰਚ 24, 2023

ਸੋਜਸ਼ ਕੀ ਹੈ?

ਸੋਜਸ਼ ਸੱਟ, ਲਾਗ, ਜਾਂ ਤਣਾਅ ਲਈ ਸਰੀਰ ਦੀ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਕੁਦਰਤੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਮਿਊਨ ਸੈੱਲਾਂ, ਖੂਨ ਦੀਆਂ ਨਾੜੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਟਿਸ਼ੂਆਂ ਤੋਂ ਰਸਾਇਣਾਂ ਦੀ ਰਿਹਾਈ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨਾਲ ਲੜਨ ਅਤੇ ਖਰਾਬ ਟਿਸ਼ੂਆਂ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ਕੀ ਸੋਜਸ਼ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੀ ਹੈ?

ਸੱਟ, ਲਾਗ, ਜਾਂ ਤਣਾਅ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਸਰੀਰ ਦੀ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਦੁਆਰਾ ਸੋਜਸ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਟਿਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਜਾਂ ਲਾਗ ਲੱਗ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਮਿਊਨ ਸੈੱਲ ਰਸਾਇਣਕ ਸਿਗਨਲ ਜਾਰੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਾਈਟੋਕਾਈਨਜ਼, ਕੀਮੋਕਿਨਜ਼, ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਸਟਾਗਲੈਂਡਿਨ ਜੋ ਸੋਜਸ਼ ਨੂੰ ਚਾਲੂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਰਸਾਇਣ ਖੂਨ ਦੀਆਂ ਨਾੜੀਆਂ ਦੇ ਫੈਲਣ ਅਤੇ ਲੀਕ ਹੋਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਮਿਊਨ ਸੈੱਲ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪਦਾਰਥ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਟਿਸ਼ੂਆਂ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਸੋਜਸ਼ ਦੇ ਆਮ ਕਾਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:

• ਬੈਕਟੀਰੀਆ, ਵਾਇਰਸ, ਫੰਜਾਈ, ਜਾਂ ਪਰਜੀਵੀਆਂ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਲਾਗ।
• ਸਰੀਰਕ ਸੱਟਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੱਟ, ਸੱਟ, ਅਤੇ ਜਲਣ।
• ਭੋਜਨ, ਪਰਾਗ, ਜਾਂ ਹੋਰ ਵਾਤਾਵਰਣਕ ਕਾਰਕਾਂ ਤੋਂ ਐਲਰਜੀ।
• ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗਠੀਏ, ਸ਼ੂਗਰ, ਅਤੇ ਸੋਜ ਵਾਲੀ ਅੰਤੜੀ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ।
• ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ, ਦਵਾਈਆਂ, ਜਾਂ ਪੇਟ ਦੇ ਐਸਿਡ ਵਰਗੇ ਹੋਰ ਰਸਾਇਣਾਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਣਾ।
• ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਕਾਰਕ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤਣਾਅ, ਮਾੜੀ ਖੁਰਾਕ, ਕਸਰਤ ਦੀ ਕਮੀ, ਅਤੇ ਸਿਗਰਟਨੋਸ਼ੀ ਵੀ ਸੋਜ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਸੋਜਸ਼ ਦੇ ਲੱਛਣ ਕੀ ਹਨ?

ਸੋਜਸ਼ ਦੇ ਲੱਛਣ ਸੋਜਸ਼ ਦੇ ਸਥਾਨ ਅਤੇ ਤੀਬਰਤਾ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:

• ਲਾਲੀ: ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਖੇਤਰ ਲਾਲ ਜਾਂ ਬੇਰੰਗ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ।
• ਸੋਜ: ਤਰਲ ਇਕੱਠਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਖੇਤਰ ਸੁੱਜਿਆ ਜਾਂ ਫੁੱਲਿਆ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
• ਗਰਮੀ: ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਛੂਹਣ ਲਈ ਨਿੱਘਾ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
• ਦਰਦ: ਸੋਜਸ਼ ਕਾਰਨ ਦਰਦ ਜਾਂ ਬੇਅਰਾਮੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਾਂ ਤਾਂ ਸੋਜ ਵਾਲੀ ਥਾਂ 'ਤੇ ਜਾਂ ਨੇੜਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ।
• ਫੰਕਸ਼ਨ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ: ਸੋਜਸ਼ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਫੰਕਸ਼ਨ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਸਰੀਰ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਹਿਲਾਉਣਾ ਜਾਂ ਵਰਤਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
• ਬੁਖਾਰ: ਪ੍ਰਣਾਲੀਗਤ ਸੋਜਸ਼, ਜੋ ਪੂਰੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਬੁਖਾਰ ਅਤੇ ਫਲੂ ਵਰਗੇ ਹੋਰ ਲੱਛਣਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਕੁਝ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਸੋਜਸ਼ ਕੋਈ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਯੋਗ ਲੱਛਣ ਪੈਦਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹਨਾਂ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ, ਸੋਜਸ਼ ਅਜੇ ਵੀ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਕਿਸ ਕਿਸਮ ਦੇ ਸੈੱਲ ਸੋਜ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ?

ਸੋਜਸ਼ ਇੱਕ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਇਮਿਊਨ ਸੈੱਲ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਸਰੀਰ ਦੀ ਇਮਿਊਨ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਨੂੰ ਚਾਲੂ ਕਰਨ ਅਤੇ ਨਿਯਮਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇਕੱਠੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਇਮਿਊਨ ਸੈੱਲ ਜੋ ਸੋਜਸ਼ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:

• ਨਿਊਟ੍ਰੋਫਿਲਜ਼: ਇਹ ਚਿੱਟੇ ਰਕਤਾਣੂਆਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਕਿਸਮ ਹਨ ਅਤੇ ਅਕਸਰ ਸੱਟ ਜਾਂ ਲਾਗ ਵਾਲੀ ਥਾਂ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ਵਾਲੇ ਪਹਿਲੇ ਸੈੱਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਹਮਲਾਵਰ ਰੋਗਾਣੂਆਂ ਨੂੰ ਘੇਰਨ ਅਤੇ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹਨ। ਨਿਊਟ੍ਰੋਫਿਲਜ਼ ਅਕਸਰ ਤੀਬਰ ਸੋਜਸ਼ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਦੇਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
• ਮੈਕਰੋਫੈਜ: ਇਹ ਵੱਡੇ ਚਿੱਟੇ ਰਕਤਾਣੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਲਾਗ ਅਤੇ ਸੋਜਸ਼ ਪ੍ਰਤੀ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਫੈਗੋਸਾਈਟੋਸਿਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਜਰਾਸੀਮ ਨੂੰ ਘੇਰਨ ਅਤੇ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ। ਟਿਸ਼ੂ ਦੇ ਅੰਦਰਲੇ ਮੈਕਰੋਫੈਜ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਹਿਸਟਿਓਸਾਈਟਸ.
• ਮਾਸਟ ਸੈੱਲ: ਇਹ ਚਿੱਟੇ ਰਕਤਾਣੂ ਸਰੀਰ ਦੇ ਐਲਰਜੀ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਹਿਸਟਾਮਾਈਨ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਇੱਕ ਰਸਾਇਣ ਜੋ ਖੂਨ ਦੀਆਂ ਨਾੜੀਆਂ ਨੂੰ ਫੈਲਣ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਪਾਰ ਕਰਨਯੋਗ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
• ਟੀ ਸੈੱਲ: ਇਹ ਚਿੱਟੇ ਲਹੂ ਦੇ ਸੈੱਲ ਇਮਿਊਨ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਨੂੰ ਤਾਲਮੇਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਸਥਿਤੀ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਿਆਂ ਸੋਜਸ਼ ਨੂੰ ਵਧਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਦਬਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਟੀ ਸੈੱਲ ਵਾਇਰਲ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਨ।
• ਬੀ ਸੈੱਲ: ਇਹ ਚਿੱਟੇ ਲਹੂ ਦੇ ਸੈੱਲ ਐਂਟੀਬਾਡੀਜ਼ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਜਰਾਸੀਮ ਨੂੰ ਬੇਅਸਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
• ਈਓਸਿਨੋਫਿਲਸ: ਇਹ ਸੈੱਲ ਪਰਜੀਵੀ ਲਾਗਾਂ ਅਤੇ ਐਲਰਜੀ ਵਾਲੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸਰੀਰ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
• Basophils: ਇਹ ਚਿੱਟੇ ਰਕਤਾਣੂ ਪਰਜੀਵੀ ਲਾਗਾਂ ਅਤੇ ਐਲਰਜੀ ਵਾਲੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਸਰੀਰ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਨ

ਤੀਬਰ ਅਤੇ ਪੁਰਾਣੀ ਸੋਜਸ਼ ਵਿੱਚ ਕੀ ਅੰਤਰ ਹੈ?

ਸੋਜਸ਼ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਤੀਬਰ, ਜੋ ਸੱਟ ਜਾਂ ਲਾਗ ਲਈ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਹੈ, ਜਾਂ ਗੰਭੀਰ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਹੈ ਜੋ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸੱਟ ਜਾਂ ਲਾਗ ਦੇ ਹੱਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਜਾਰੀ ਰਹਿ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਕੀ ਸੋਜਸ਼ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦੀ ਹੈ?

ਜਦੋਂ ਕਿ ਸੋਜਸ਼ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਜਾਂ ਪੁਰਾਣੀ ਸੋਜਸ਼ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਗਠੀਏ, ਸ਼ੂਗਰ, ਦਿਲ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ, ਅਤੇ ਕੈਂਸਰ ਸਮੇਤ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।