مرض سل

توسط Matthew Magyar MDCM FRCPC و وینسنت دسلاندز PhD, MDCM, FRCPC
اوت 25، 2023

سل چیست؟

سل یک بیماری شایع است که توسط باکتری های متعلق به گروه مایکوباکتریوم سل (MTBC) ایجاد می شود. باکتریهای این گروه که عامل ایجاد بیماری در انسان شناخته شده اند عبارتند از: M. tuberculosis, M. africanumو M. bovisبه در حالی که شیوع بیماری سل در بسیاری از کشورها در طول قرن گذشته کاهش یافته است ، هنوز هم یک نگرانی مهم بهداشت عمومی و عامل اصلی مرگ و میر ناشی از بیماری های عفونی در سراسر جهان است. مقامات بهداشتی تخمین می زنند که تقریباً یک چهارم جمعیت جهان در برهه ای از زندگی خود به MTBC مبتلا خواهند شد.

سل چگونه منتقل می شود؟ 

سل معمولاً زمانی سرایت می کند که فردی که در ریه های خود بیماری دارد سرفه یا عطسه کند. در نتیجه ذرات ریز تنفسی به نام آئروسل برای مدتی در هوا شناور می شوند. افراد غیر آلوده ممکن است باکتری ها را در ریه های خود تنفس کنند. به محض ورود به بدن ، باکتری ها یا توسط سیستم ایمنی حذف می شوند یا به عنوان یک عفونت مداوم در ریه ها باقی می مانند.

میزان بیماری سل در شهرهای بزرگ یا سایر نقاطی که افراد در تماس نزدیک با یکدیگر زندگی یا کار می کنند ، بیشتر است. کارکنان آزمایشگاهی که با این عوامل بیماری زا کار می کنند و کارکنان مراقبت های بهداشتی که از بیماران آلوده مراقبت می کنند نیز ممکن است در صورت عدم رعایت اقدامات احتیاطی به این بیماری مبتلا شوند.

سل نهفته در مقابل فعال

اکثر افرادی که به MBTC آلوده می شوند ، هیچ علائمی از خود نشان نمی دهند زیرا سیستم ایمنی آنها با موفقیت این بیماری را مدیریت کرده است. به این می گویند سل نهفتهبه بسیار بعید است که فردی مبتلا به سل نهفته بیماری را به افراد دیگر منتقل کند زیرا باکتری ها هنگام سرفه یا عطسه بدن خود را ترک نمی کنند. با این حال ، یک فرد مبتلا به سل نهفته ممکن است علائم خود را نشان دهد. در این مرحله ، بیماری نامیده می شود سل فعال.

عوامل خطر ابتلا به سل فعال عبارتند از:

• عفونت در سنین پایین
• عفونت در 18 ماه گذشته
• سرکوب سیستم ایمنی
• سوء تغذیه
• شدت و مدت زمان بیشتر تماس با فردی که بیماری را گسترش می دهد

علائم فعال سل چیست؟

افراد مبتلا به سل فعال ممکن است طیف گسترده ای از علائم را نشان دهند که ممکن است سایر بیماری های معمول را تقلید کند و منجر به تاخیر در تشخیص و درمان شود.

علائم سل فعال عبارتند از:

• سرفه مداوم
• مشکلات تنفسی
• Febbre
• کاهش وزن
• اشتها نادرست
• کاهش انرژی
• عرق کردن شب
• متورم گره های لنفاوی

پزشکان چگونه آزمایش سل می کنند؟

معمولاً آزمایش بر روی افرادی که مشکوک به سل فعال هستند انجام می شود. از اکثر افراد مبتلا به علائم تنفسی خواسته می شود که نمونه خلط را که مایع داخل ریه ها است و پس از سرفه بزرگ تولید می شود ، ارائه دهند. با این حال ، سایر مایعات بدن یا نمونه های بافت نیز ممکن است استفاده شود. به عنوان مثال ، یک نمونه کوچک از گره لنفاوی بافت معمولاً در روشی به نام a برداشته می شود بیوپسی برای آزمایش MBTC بر خلاف انواع دیگر باکتری ها ، MTBC می تواند چندین هفته طول بکشد تا در آزمایشگاه رشد کند. در نتیجه ، اغلب چندین هفته طول می کشد تا افراد از نتایج آزمایش خود مطلع شوند.

آزمایشاتی که برای یافتن بیماری فعال انجام شده است

رنگ آمیزی سریع اسیدی

در این آزمایش از رنگ مخصوص استفاده می شود که باعث می شود باکتری ها هنگام بررسی در زیر میکروسکوپ قرمز به نظر برسند. این آزمایش "اسید سریع" نامیده می شود زیرا بر خلاف انواع دیگر باکتری ها ، باکتری هایی که باعث سل می شوند حتی پس از قرار گرفتن در معرض اسید قرمز به نظر می رسند. انجام این آزمایش معمولاً 24-72 ساعت طول می کشد.

گزارشی که می گوید ، "باسیل های اسیدی سریع دیده می شود" ، یا "AFB دیده می شود" ، به این معنی است که هنگام بررسی نمونه شما در زیر میکروسکوپ ، باکتری ها مشاهده شده اند. این نتیجه مثبت تلقی می شود. با این حال ، این آزمایش مختص MBTC نیست و سایر انواع باکتری ها نیز ممکن است نتیجه مثبتی ایجاد کنند. به همین دلیل ، پزشک شما باید این نتیجه را در ترکیب با سایر اطلاعات مربوط به شما ، از جمله علائم و احتمال ابتلا به سل در گذشته ، تفسیر کند.

از آنجا که باکتری های عامل سل در حال رشد آهسته هستند ، اکثر نمونه ها حاوی باکتری های بسیار کمی هستند. به همین دلیل ، یک نتیجه منفی این امکان را ندارد که فرد مبتلا به سل باشد ، و به پزشکان توصیه می شود انجام آزمایش های اضافی را برای افراد در معرض خطر بالای بیماری در نظر بگیرند.

کشت مایکوباکتریال

این آزمایش شامل رشد باکتری های خلط ، مایع بدن یا نمونه بافت در ظرف آزمایشگاهی است. این روش استاندارد طلا برای تشخیص MTBC و برای تشخیص سل فعال محسوب می شود. باکتری های عامل بیماری سل بسیار کند رشد می کنند و ممکن است چندین هفته طول بکشد تا آزمایش کامل شود. اگر باکتری ها در ظرف رشد کنند ، آزمایش های اضافی برای تأیید اینکه آنها بخشی از MTBC هستند انجام می شود. یک نتیجه مثبت در ترکیب با علائم مناسب تشخیص سل است. نتیجه منفی معمولاً فقط پس از 4-6 هفته انکوباسیون گزارش می شود.

در کانادا ، هنگامی که MTBC مشخص می شود ، پزشکان و کارکنان آزمایشگاه میکروبیولوژی وظیفه دارند به آژانس های بهداشت عمومی محلی اطلاع دهند.

واکنش زنجیره ای پلیمراز (PCR)

این آزمایش به تازگی برای کمک به تشخیص زودرس سل در دوره بیماری معرفی شده است. PCR با جستجوی مواد ژنتیکی (DNA) که فقط در باکتری های عامل سل یافت می شود ، کار می کند. این آزمایش سریعتر از رنگ آمیزی و کشت سریع اسید است و ممکن است مستقیماً روی نمونه ای که از شخص گرفته شده انجام شود. همانطور که در مورد آزمایش اسید سریع که در بالا توضیح داده شد ، آزمایش منفی احتمال ابتلای فرد به سل را کاملاً منتفی نمی کند و به پزشکان توصیه می شود انجام آزمایش های اضافی را برای افرادی که در معرض خطر بالای این بیماری هستند ، در نظر بگیرند.

همچنین ممکن است آزمایشاتی برای یافتن سل نهفته در افرادی که ممکن است در گذشته در معرض سل بوده اند ، انجام شود. برخلاف آزمایشات مربوط به سل فعال که به دنبال باکتری در بدن هستند ، آزمایشات مربوط به سل نهفته سیستم ایمنی بدن را بررسی می کند تا ببیند آیا "حافظه" ای از بیماری دارد.

آزمایشاتی که برای یافتن بیماری نهفته انجام شده است

آزمایش پوستی توبرکولین (TST)

این آزمایش با قرار دادن یک نمونه کوچک و غیر عفونی از باکتری های MTBC در زیر پوست انجام می شود. پس از 48-72 ساعت ، یک متخصص بهداشت منطقه را از نظر سفتی ارزیابی کرده و اندازه آن را اندازه گیری می کند. اگر واکنش مثبت تشخیص داده شود ، این معمولاً نشان دهنده مواجهه قبلی با سل است. همچنین ممکن است آزمایش فرد مبتلا به سل که قبلاً تحت درمان سل بوده یا واکسیناسیون BCG را در دوران کودکی دریافت کرده است مثبت باشد.

روش انتشار اینترفرون گاما (IGRA)

این آزمایش با استفاده از نمونه خون انجام می شود. این کار با بررسی نحوه واکنش سلول های ایمنی در خون در مواجهه با قسمت هایی از باکتری MTBC کار می کند. اگر فردی قبلاً در معرض باکتری ها قرار گرفته باشد ، سلول های ایمنی مواد شیمیایی تولید می کنند که برای مبارزه با عفونت طراحی شده است. این نتیجه مثبت تلقی می شود. با این حال ، موارد نادری وجود دارد که در آن فردی که در معرض باکتری MTBC قرار نگرفته باشد ، نتیجه مثبتی ایجاد می کند. در این مورد باید با پزشک مشورت شود.

منابع

1. Fitzgerald DW ، Sterling TR ، Haas DW. مایکوباکتریوم سل. در: اصول و عملكرد بيماريهاي عفوني مندل ، داگلاس و بنت. 2020
2. Forbes BA، Hall GS، Miller MB، Novak SM، Rowlinson MC، Salfinger M، et al. دستورالعمل های عملی برای آزمایشگاه های بالینی میکروبیولوژی: مایکوباکتریوم. در: Clin Microbiol Rev. 2018.